Tiểu đoàn Azov hay còn gọi là
Biệt đội Tác chiến Đặc biệt Azov (
tiếng Ukraina: Окремий загін спеціального призначення «Азов»;
chữ Latinh: Okremyi zahin spetsialnoho pryznachennia "Azov") còn được gọi là
Lữ đoàn Azov (Полк Азов/Polk Azov) là một
lực lượng vũ trang theo
Chủ nghĩa tân Quốc xã (
Tân phát xít)
[1] thuộc biên chế
Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine. Tiểu đoàn này có căn cứ chính tại
Mariupol thuộc vùng duyên hải của
biển Azov[2]. Ban đầu, Tiểu đoàn Azov thành lập với vai trò là một lực lượng dân quân
bán quân sự tình nguyện vào
tháng 5 năm
2014[3] và kể từ đó lực lượng này đã chiến đấu, giao tranh quyết liệt với
Lực lượng ly khai thân Nga ở Donbas trong
Chiến tranh Donbas, trong đó Tiểu đoàn Azov đã tham gia trận chiến Mariupol vào tháng 5 đến
tháng 6 năm 2014 khi Chính phủ
Ukraina tái chiếm Mariupol từ các
lực lượng Nga và phe ly khai thân
Nga vào tháng 6 năm 2014. Ban đầu lực lượng này hoạt động như một đại đội cảnh sát tình nguyện, cho đến khi được chính thức hợp nhất vào
Vệ binh Quốc gia vào ngày 11 tháng 11 năm 2014
[4][5]. Trong cuộc
tấn công của Nga vào Ukraine năm
2022, tiểu đoàn này đã được
Nga sử dụng danh nghĩa để biện minh cho cuộc xâm lược và trong
Cuộc vây hãm Mariupol vì tiểu đoàn này vai trò quan trong trong việc phòng thủ thành phố này
[6], Tiểu đoàn Azov đã chiến đấu gan lì, gây tổn thất cho
Quân đội Nga và là một mục tiêu mà Nga luôn muốn xóa sổ. Tiểu đoàn Azov đã gây tranh cãi về các cáo buộc
tra tấn và
tội ác chiến tranh[7][8] cũng như mối liên kết với
hệ tư tưởng tân Quốc xã[9] với việc Tiểu đoàn Azov sử dụng các biểu tượng gây tranh cãi
[10] kể cả việc sử dụng biểu tượng sói (
Wolfsangel) được lực lượng
SS của
Đức Quốc xã trước đây từng sử dụng
[11]. Vào tháng 3 năm 2015, Andriy Diachenko, phát ngôn viên của Tiểu đoàn Azov, nói với báo
USA Today rằng có từ 10% đến 20% thành viên của nhóm là theo
hệ tư tưởng tân Quốc xã[12][13].